Rajgad fort Information in Marathi | राजगड किल्ल्याची माहिती मराठीत

नमस्कार मित्रांनो स्वागत आहे आपले वेबसाइटवर आज आपण जाणून घेणार आहोत(Rajgad fort Information in Marathi) महाराष्ट्रातील ऐतिहासिक आणि महत्त्वाचा किल्ला म्हणजेच राजगड किल्ला याविषयी अधिक माहिती आज आपण जाणून घेणार आहोत. आजचा हा लेख शेवट पर्यंत वाचा त्यामध्ये तुम्हाला संपूर्ण माहिती दिली जाणार आहे. चला तर सुरू करूया.

Table of Contents

Rajgad fort Information in Marathi-राजगड किल्ल्याची माहिती मराठीत

राजगड किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक अतिशय सुंदर आणि ऐतिहासिक किल्ला आहे. हा किल्ला पुणे जिल्ह्यातील वेल्हे तालुक्यातील मुरुंबदेवाच्या डोंगरावर उभा आहे. राजगड किल्ल्याला “गडांचा राजा आणि राजांचा गड” असे सुद्धा म्हटले जाते. कारण हा किल्ला स्वराज्याची पहिली राजधानी होता. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला मुरुंबदेवाच्या नावाने ओळखला जाणारा डोंगर फत्ते केल्यानंतर त्याचे नाव बदलून राजगड असे ठेवले.

राजगड किल्ल्याचा इतिहास

राजगड किल्ल्याचा इतिहास अतिशय जुना आहे. प्राचीन काळी हा किल्ला मुरुंबदेवाच्या नावाने ओळखला जात होता. हा किल्ला सातवाहन, चालुक्य, यादव आणि बहामनी साम्राज्यांच्या ताब्यात होता.1645 मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला जिंकून घेतला आणि त्याचे नाव बदलून राजगड असे ठेवले. शिवाजी महाराजांनी या किल्ल्याला स्वराज्याची पहिली राजधानी बनवली.

छत्रपती शिवाजी महाराज

शिवाजी महाराजांनी राजगड किल्ल्याची मोठी डागडुजी केली. त्यांनी किल्ल्याभोवती मजबूत तटबंदी बांधली, बुरुज बांधले आणि अनेक वास्तूंची निर्मिती केली.राजगड किल्ल्यात शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक झाला. 1674 मध्ये, शिवाजी महाराजांनी छत्रपती हा किताब धारण केला आणि त्यांचा राज्याभिषेक राजगड किल्ल्यावर झाला.शिवाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतरही राजगड किल्ला मराठा साम्राज्याची राजधानी राहिला. पेशवाईच्या काळातही राजगड किल्ला मराठा साम्राज्याचा एक महत्त्वाचा भाग होता.1818 मध्ये, इंग्रजांनी मराठा साम्राज्याचा पराभव केला आणि राजगड किल्ला इंग्रजांच्या ताब्यात गेला.

राजगड किल्ल्याचे वैशिष्ट्ये

स्थान आणि उंची

राजगड किल्ला महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यात आहे. हा किल्ला एका मोठ्या खडकाच्या मागोच्यावर उभा आहे. किल्ल्याची समुद्रसपाटीपासूनची उंची 1394 मीटर आहे.

रचना

राजगड किल्ला हा एक गिरीदुर्ग प्रकारचा किल्ला आहे. किल्ल्याभोवती मजबूत तटबंदी आहे. तटबंदीवर अनेक बुरुज आहेत. किल्ल्यावर अनेक वास्तू आहेत, जसे की राजवाडा, मंदिरे, तलाव इ.

बालेकिल्ला

राजगड किल्ल्याचा सर्वात उंच भाग म्हणजे बालेकिल्ला. हा किल्ला 1394 मीटर उंचीवर आहे. बालेकिल्ल्यावर शिवाजी महाराजांचा राजवाडा होता. बालेकिल्ल्याचे प्रवेशद्वार हे एक मोठे आणि भव्य प्रवेशद्वार आहे. या प्रवेशद्वारावर कमळ, स्वस्तिक इत्यादी शुभचिन्हे कोरलेली आहेत. बालेकिल्ल्यामध्ये अनेक वास्तू आहेत, जसे की राजवाडा, महादरवाजा, जननीमंदिर, चंद्रतळे, ब्रम्हर्षी मंदिर, पाली दरवाजा इ.

पद्मावती माची

बालेकिल्ल्याच्या खालील बाजूस पद्मावती माची आहे. या ठिकाणी शिवाजी महाराजांच्या पत्नी पद्मावतीबाईंचे स्मारक आहे. पद्मावती माची ही एक मोठी माची आहे. या माचीवर अनेक बुरुज आहेत.

सुभेदार माची

राजगड किल्ल्याची सर्वात मोठी माची म्हणजे सुभेदार माची. या ठिकाणी सुभेदारांच्या राहण्याची सोय होती. सुभेदार माची ही देखील एक मोठी माची आहे. या माचीवर अनेक बुरुज आहेत.

खंदेरी बुरुज

राजगड किल्ल्याचा सर्वात मोठा बुरुज म्हणजे खंदेरी बुरुज. हा बुरुज किल्ल्याच्या उत्तरेकडील टोकावर आहे. खंदेरी बुरुज हा एक मजबूत बुरुज आहे. या बुरुजावरून किल्ल्याच्या परिसराचा विहंगम दृश्य दिसतो.

हत्ती तलाव

राजगड किल्ल्याच्या पायथ्याशी हत्ती तलाव आहे. हा तलाव शिवाजी महाराजांच्या हत्तीसाठी पाणीपुरवठा करण्यासाठी बांधला होता. हत्ती तलाव हा एक मोठा तलाव आहे. या तलावातून किल्ल्यावर पाणीपुरवठा केला जात असे.

राजगड किल्ल्याचे ऐतिहासिक महत्त्व

राजगड किल्ला हा मराठा साम्राज्याची पहिली राजधानी होती. शिवाजी महाराजांनी या किल्ल्याला स्वराज्याची पहिली राजधानी बनवली. शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक राजगड किल्ल्यावर झाला होता. राजगड किल्ला हा मराठा साम्राज्याचा एक महत्त्वाचा भाग होता.राजगड किल्ला हा एक ऐतिहासिक आणि नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेला किल्ला आहे. हा किल्ला महाराष्ट्रातील एक प्रमुख पर्यटन स्थळ आहे.

राजगड किल्ल्यातील प्रमुख वास्तू

राजगड किल्ल्यावर अनेक ऐतिहासिक वास्तू आहेत. या वास्तूंमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश आहे:

बालेकिल्ला: राजगड किल्ल्याचा सर्वात उंच भाग म्हणजे बालेकिल्ला. या ठिकाणी शिवाजी महाराजांचा राजवाडा होता. बालेकिल्ल्यावर अनेक वास्तू आहेत, जसे की राजवाडा, महादरवाजा, जननीमंदिर, चंद्रतळे, ब्रम्हर्षी मंदिर, पाली दरवाजा इ.
राजवाडा: बालेकिल्ल्यावर शिवाजी महाराजांचा राजवाडा होता. हा राजवाडा एक भव्य आणि सुंदर राजवाडा होता. राजवाड्यात अनेक दालने आणि खोल्या होत्या. राजवाड्यात शिवाजी महाराजांचे वास्तव्य होते.
महादरवाजा: बालेकिल्ल्याच्या प्रवेशद्वाराला महादरवाजा म्हणतात. हा दरवाजा एक मोठा आणि भव्य दरवाजा आहे. या दरवाजावर कमळ, स्वस्तिक इत्यादी शुभचिन्हे कोरलेली आहेत.
जननीमंदिर: बालेकिल्ल्यात जननीमंदिर आहे. हे मंदिर शिवाजी महाराजांच्या आई जिजाबाई यांना समर्पित आहे. मंदिरात जिजाबाईंची मूर्ती आहे.
चंद्रतळे: बालेकिल्ल्यात चंद्रतळे आहे. ही तळे एक मोठी तळे आहे. या तळ्यातून बालेकिल्ल्यास पाणीपुरवठा केला जात असे.
ब्रम्हर्षी मंदिर: बालेकिल्ल्यात ब्रम्हर्षी मंदिर आहे. हे मंदिर शिवाजी महाराजांच्या गुरु ब्रह्मर्षी वशिष्ठ यांना समर्पित आहे. मंदिरात ब्रह्मर्षी वशिष्ठांची मूर्ती आहे.
पाली दरवाजा: बालेकिल्ल्याच्या पश्चिमेकडे पाली दरवाजा आहे. हा दरवाजा एक लहान दरवाजा आहे. हा दरवाजा राजगड किल्ल्यास पाली गावाशी जोडतो.
पद्मावती माची: बालेकिल्ल्याच्या खालील बाजूस पद्मावती माची आहे. या ठिकाणी शिवाजी महाराजांच्या पत्नी पद्मावतीबाईंचे स्मारक आहे. पद्मावती माची ही एक मोठी माची आहे. या माचीवर अनेक बुरुज आहेत.
सुभेदार माची: राजगड किल्ल्याची सर्वात मोठी माची म्हणजे सुभेदार माची. या ठिकाणी सुभेदारांच्या राहण्याची सोय होती. सुभेदार माची ही देखील एक मोठी माची आहे. या माचीवर अनेक बुरुज आहेत.
खंदेरी बुरुज: राजगड किल्ल्याचा सर्वात मोठा बुरुज म्हणजे खंदेरी बुरुज. हा बुरुज किल्ल्याच्या उत्तरेकडील टोकावर आहे. खंदेरी बुरुज हा एक मजबूत बुरुज आहे. या बुरुजावरून किल्ल्याच्या परिसराचा विहंगम दृश्य दिसतो.
हत्ती तलाव: राजगड किल्ल्याच्या पायथ्याशी हत्ती तलाव आहे. हा तलाव शिवाजी महाराजांच्या हत्तीसाठी पाणीपुरवठा करण्यासाठी बांधला होता. हत्ती तलाव हा एक मोठा तलाव आहे. या तलावातून किल्ल्यावर पाणीपुरवठा केला जात असे.

या वास्तूंव्यतिरिक्त, राजगड किल्ल्यावर अनेक इतर लहानलहान वास्तू आहेत. या वास्तूंमध्ये मंदिरे, समाध्या, तलाव, इत्यादींचा समावेश आहे.राजगड किल्ल्यावरील या वास्तू राजगड किल्ल्याचे ऐतिहासिक महत्त्व दर्शवतात. या वास्तूंमुळे राजगड किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचा पर्यटन स्थळ बनला आहे.

राजगड किल्लाला भेट देण्याचा मार्ग

राजगड किल्लाला भेट देण्यासाठी दोन मार्ग आहेत:

चितदरवाजा मार्ग: हा मार्ग गुंजवणे गावापासून सुरू होतो. हा मार्ग थोडा लांब आहे, पण सोपा आहे.
वाघदरवाजा मार्ग: हा मार्ग पाली गावापासून सुरू होतो. हा मार्ग लहान आहे, पण कठीण आहे.

चितदरवाजा मार्गाने किल्ल्यावर जाण्यासाठी, तुम्ही गुंजवणे गावात जा. गुंजवणे गावातून तुम्हाला किल्ल्यावर जाण्यासाठी बस किंवा टॅक्सी मिळू शकते. किल्ल्यावर जाण्यासाठीचा प्रवास सुमारे 2 तास लागतो.वाघदरवाजा मार्गाने किल्ल्यावर जाण्यासाठी, तुम्ही पाली गावात जा. पाली गावातून तुम्हाला किल्ल्यावर जाण्यासाठी पायी जावे लागेल. किल्ल्यावर जाण्यासाठीचा प्रवास सुमारे 1 तास लागतो.किल्ल्यावर जाण्यासाठी तुम्ही तुमच्या क्षमतेनुसार मार्ग निवडू शकता. जर तुम्हाला चालायला कंटाळा येत असेल, तर तुम्ही चितदरवाजा मार्गाने किल्ल्यावर जाऊ शकता. जर तुम्हाला ट्रेकिंगचा आनंद घ्यायचा असेल, तर तुम्ही वाघदरवाजा मार्गाने किल्ल्यावर जाऊ शकता.

किल्ल्यावर जाण्यासाठी तुम्ही खालील गोष्टींची काळजी घ्यावी:

तुम्ही योग्य कपडे आणि शूज घाला.
तुम्ही पुरेसे पाणी आणि अन्न सोबत घ्या.
तुम्ही किल्ल्यावर जाण्याचा निर्णय घेण्यापूर्वी हवामानाचा अंदाज घ्या.

राजगड किल्ला हा एक ऐतिहासिक आणि नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेला किल्ला आहे. हा किल्ला महाराष्ट्रातील एक प्रमुख पर्यटन स्थळ आहे.

राजगड किल्ल्यावरील पर्यटन सुविधा

राजगड किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक प्रमुख पर्यटन स्थळ आहे. या किल्ल्यावर अनेक पर्यटन सुविधा उपलब्ध आहेत. या सुविधांमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश आहे:

पार्किंग: किल्ल्याच्या पायथ्याशी मोठे पार्किंग उपलब्ध आहे.
वाहतुक: किल्ल्याच्या पायथ्याशी बस आणि टॅक्सी उपलब्ध आहेत.
निवास: किल्ल्याच्या पायथ्याशी आणि किल्ल्यावर अनेक हॉटेल्स आणि रिसॉर्ट्स उपलब्ध आहेत.
खाद्यपदार्थ: किल्ल्याच्या पायथ्याशी आणि किल्ल्यावर अनेक रेस्टॉरंट उपलब्ध आहेत.
गाईड सेवा: किल्ल्यावर गाईड सेवा उपलब्ध आहे.
दुकान: किल्ल्याच्या पायथ्याशी आणि किल्ल्यावर अनेक पर्यटन वस्तूंची दुकाने उपलब्ध आहेत.

या सुविधांमुळे राजगड किल्लाला भेट देणे सोपे झाले आहे. पर्यटकांना किल्ल्यावर जाण्यासाठी आणि फिरण्यासाठी कोणत्याही अडचणी येत नाहीत.

राजगड किल्ल्यावरील काही विशिष्ट पर्यटन सुविधा खालीलप्रमाणे आहेत:

राजगड संग्रहालय: किल्ल्याच्या पायथ्याशी राजगड संग्रहालय आहे. या संग्रहालयात राजगड किल्ल्याशी संबंधित अनेक ऐतिहासिक वस्तूंचे प्रदर्शन आहे.
राजगड किल्लेरक्षण अभियान: राजगड किल्लेरक्षण अभियान ही एक स्वयंसेवी संस्था आहे. ही संस्था किल्ल्याच्या संवर्धन आणि विकासासाठी काम करते.
राजगड ट्रेकिंग क्लब: राजगड ट्रेकिंग क्लब ही एक ट्रेकिंग क्लब आहे. ही क्लब किल्ल्यावर ट्रेकिंगसाठी मार्गदर्शन करते.

या सुविधांमुळे राजगड किल्ला हा एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ बनला आहे. पर्यटकांना किल्ल्यावर जाण्यासाठी आणि फिरण्यासाठी या सुविधांची मदत होते.

तर मित्रांनो तुम्हाला आजच्या या लेखात दिलेली माहिती आवडली असेल तसेच काही अडचण असल्यास खाली कमेन्ट बॉक्स मध्ये नक्की कमेन्ट करून सांगा.

FAQs on Rajgad fort Information in Marathi

1. राजगड किल्ल्याचे जुने नाव काय होते ?

राजगड किल्ल्याचे जुने नाव “रायरी” होते.

2. राजगड किल्ला का प्रसिद्ध आहे ?

राजगड किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचा ऐतिहासिक किल्ला आहे.

3. राजगड किल्ला कधी बांधला गेला ?

12 व्या शतकात यादव राजवटीत या किल्ल्याचे बांधकाम करण्यात आले.

4. पुणे ते राजगड किल्ला कसा प्रवास करायचा ?

एसटी बसने, खाजगी वाहनाने.